Tachograf to urządzenie pomiarowe, które łączy w sobie funkcje zegara i prędkościomierza.
Rejestruje i zapisuje on w funkcji czasu:
- Chwilową prędkość pojazdu.
- Przejechaną przez pojazd drogę.
- Czas prowadzenia pojazdu.
- Dokładną datę i godzinę otwarcia obudowy zawierającej wykresówki.
- Tzw. aktywność kierowcy (okres pracy – odpoczynku bądź dyżuru przy pojeździe).
- Pomocniczo: chwilową prędkość obrotową wału korbowego silnika.
Tachograf jest także pomocny przy egzekwowaniu restrykcji w przypadku łamania ograniczenia czasu pracy kierowców pewnych pojazdów (autobusów, ciężarówek). Służy on wówczas do określenia czasu pracy kierowcy.
Należy pamiętać, że samo zainstalowanie takiego urządzenia to nie wszystko. Do jego prawidłowego obsługiwania potrzebne jest sprawne posługiwanie się wykresówkami, czyli tarczkami tachografu. W ten sposób unikniemy kary pieniężnej podczas kontroli Inspekcji Transportu Drogowego.
Rodzaje pojazdów, które muszą posiadać tachografy określone są w art. 3 Rozporządzenia Rady nr 3821/85 z 20 grudnia 1985 r. Instalacja tych urządzeń rejestrujących oraz ich użytkowanie jest obowiązkiem wszystkich przedsiębiorców posiadających pojazdy zarejestrowane w Państwach Członkowskich Unii Europejskiej i wykorzystywanych do transportu drogowego osób bądź rzeczy. W przypadku braku tego urządzenia podczas kontroli ITD może nałożyć karę pieniężną w wysokości 3000 zł. Tachografów nie trzeba instalować w pojazdach:
- przeznaczonych do przewozu rzeczy przy łącznej wadze pojazdu nieprzekraczającej 3,5 tony,
- konstrukcyjnie przygotowanych do przewozu nie więcej niż dziewięciu osób łącznie z kierowcą,
- używanych do niehandlowych przewozów towarów w celach prywatnych,
- wyspecjalizowanych pojazdach pomocy technicznej,
- pojazdach używanych jako sklepy,
- pojazdach służących do nauki prowadzenia pojazdu w celu uzyskania prawa jazdy,
- nieprzekraczających prędkości 30 km/h,
- używanych wyłącznie do prac rolniczych i leśnych (ciągniki).
Tachografy analogowe mierzą czas przebywania automobilisty za kierownicą na woskowanych dyskach papierowych, lecz są one podatne na fałszowanie. Coraz częściej są one wypierane przez tachografy cyfrowe, zapisujące zakodowane dane na zewnętrznych kartach chipowych oraz w swojej wewnętrznej pamięci.